PUBLICATIES EN INSPIRATIE

Een programmamanager die stuurt op basis van regie is een collaborative leader

We staan steeds meer voor vraagstukken die programmatisch worden aangevlogen en die om samenwerking vragen. Doordrukken was, collaboratie is. Collaboratie, ik prefereer de term samenwerking, is onvermijdelijk omdat we niet meer in ons eentje de macht hebben om die complexe vraagstukken beet te pakken. Bij samenwerking is sprake van uiteenlopende belangen, visies en normen en waarden. Je zal bij de andere partijen, op basis van waarachtig contact, op zoek moeten naar commitment om inspiratie en beweging te krijgen met als eindstation de realisatie van je doelen. “Als je moet samenwerken met eigenwijze partijen, heb je per definitie met regievoering te maken”, vindt Hans Licht. Regievoering gaat uit van een samenwerkingsproces. Wie is die regievoerder die om kan gaan met uiteenlopende belangen, visies en normen en waarden? Ik durf de stelling aan dat voor een programma op basis van regie, je een collaborative leader nodig hebt. 

Collaborative leaders zijn personen die relevante partijen bijeenbrengen, hun interacties faciliteren, neutraal zijn, de aanwezigheid van verschillende belangen kunnen hanteren, niet afhankelijk zijn van positioneel gezag, complexiteit en ambiguïteit kunnen tolereren, aandacht schenken aan vertrouwensontwikkeling, zelf geen machtpositie wensen in te nemen en ook niet op de voorgrond willen treden, zeggen hoogleraren Sandra Schruijer en Leopold Vansina (Samenwerkingsrelaties over organisatiegrenzen, M&O, 2007, p.212).

De kern van dergelijk leiderschap omschrijven zij als: “Creating and maintaining conditions for getting the most out of the diversity of perspectives, competences, resources that parties bring to the table, while simultaneously enabling the different parties to realize their objectives”.

Een collaborative leader is geen altruïst. Naast ondersteunende activiteiten (embracing, empowering, involving en mobilizing) zitten in zijn rugzak twee cruciale sturende activiteiten: ‘manipulating the collective agenda’s en ‘playing the politics’ (Huxham en Vangen, 2004). Hier gaat het over macht tot oftewel productieve macht (Kahane, 2010) in plaats van macht vanuit positie.

Creatiemacht

Een programmamanager die stuurt op basis van regie, stuurt zonder formele macht in een complex en ambigu proces vanwege de vele werkelijkheden en belangen. En toch moet je samen met de partijen naar dat eindstation. Wat heb je dan nodig? In dat geval heb je creatiemacht nodig. Je kunt namelijk niemand dwingen om iets te doen. Daarom is het belangrijk dat je samen werkt aan zingeving. De kern van creatiemacht ligt in het begrip dienend leiderschap. Als dwang niet meer toereikend is, moet je anderen zover krijgen om vrijwillig mee te doen. Je neemt verantwoordelijkheid voor de realisatie van een opgave en laat je daarbij leiden door de belangen die de partners voelen. Je realiseert je dat iedere organisatie moet samenwerken om bestaansrecht te hebben. De basis is wederzijds vertrouwen. “Je speelt in op de belangen van de deelnemende partijen”, zegt Jo Bos. “Je zorgt voor een klimaat waarin anderen kunnen schitteren. De programmamanager is per definitie een netwerker, een teamplayer, een mensen-mens”, vindt Bos. De programmamanager zorgt voor vertrouwen in het proces. 

Een collaborative leader heeft geen formele macht zoals ook de programmamanager die stuurt op basis van regie deze niet heeft. Maar zowel een collaborative leader als een programmamanager wenden productieve macht aan. Dit uit zich in het vermogen om dingen gedaan te krijgen, om energie op te wekken om de beoogde strategische veranderingen in een organisatie of samenleving te bereiken.

Een programmamanager is daarmee een collaborative leader, vind ik. Hoe kijk jij ertegenaan?

Januari 2015